بارداری خارج از رحم + علائم
بارداری خارج از رحم + علائم
بارداری خارج از رحم چیست؟
حاملگی خارج از رحم، از موضوع‌های مهم مبحث بارداری است و بسیاری از زنان به آن مبتلا می‌شوند. شیوع حاملگی خارج از رحم در چند سال اخیر افزایش یافته است اما خوشبختانه به علت تشخیص زودهنگام این عارضه، احتمال مرگ ناشی از این عارضه کاهش یافته است.
علت بارداری خارج از رحم
امروزه به علت استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری مانند آی.یو.دی، احتمال بروز حاملگی خارج از رحم زیاد است و زنانی که از این روش کنترل یا پیشگیری از بارداری بهره می‌برند باید بیشتر مراقبت خود باشند و در صورت وجود هرگونه علامت خطری به پزشک مراجعه کنند. اگر با استفاده از آی.یو.دی علایم دال بر حاملگی مشاهده شد برای رد احتمال بارداری خارج از رحم، باید بلافاصله به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه شود.
بارداری خارج از رحم چگونه است؟
بارداری نابجا یا خارج از رحم یا در اصطلاح پزشکی E.P، از فوریت‌های طب زنان است. همان‌طور که همه افراد به‌ویژه خانم‌ها می‌دانند، رحم محیط مناسبی برای رشد جنین است و در تمام ۹ ماه بارداری شرایط لازم را برای پرورش جنین در خود دارد.
اگر حاملگی در لوله‌های رحم یا داخل دهانه رحم و یا آن قسمت از لوله‌ها که داخل جسم رحم است و هنوز وارد فضای خود رحم نشده است رخ بدهد و یا در داخل خود شکم اتفاق بیفتد، طبیعتا آن محیط مذکورشروع به خونریزی می‌کند و اگر تخم بارور شده در آنجا جایگزین شود، عوارض و اعلام خطر را بیان می‌کند و می‌تواند بسیار جدی و خطرناک باشد و زندگی مادر را تهدید کند.
عاقبت جنینی که در محل نامناسب قرار گرفته این است که این جنین رشد نخواهد کرد و سقط خواهد شد. او محکوم به مرگ است و تازه زندگی مادر را هم به طور جدی تهدید می‌کند.
علت بارداری خارج از رحم
در به وجود آمدن حاملگی خارج از رحمی دو عامل مهم است. یکی اینکه مسیر عبور تخم مناسب نباشد و به صورت نسبی، انسداد داشته باشد.
دوم اینکه خود تخم بارور شده مشکل داشته باشد، یعنی جنین به وجود آمده خیلی خوب و با کفایت نبوه و یا حرکت مناسبی نداشته و کند پیش رفته است.
یک توضیح اینجا ضروری است. از لحظه به وجود آمدن، تخم به طور دایم در حال تقسیم شدن و بزرگ شدن است، اگر به موقع از مسیر لوله رحمی رد نشود به دلیل بزرگ شدن سایزش در آنجا که شایع‌ترین محل حاملگی خارج از رحم است (لوله رحمی)، گیر می‌کند و یا اگر لوله‌ها بسته باشد، تخم به جای طی کردن محل لوله‌ها، به داخل حفره شکمی می‌افتد و آنجا رشد می‌کند یا روی خود تخمدان رشد می‌کند یا در جدار رحم گیر می‌کند که این مورد آخری از همه خطرناک‌تر است.
اگر به دلیل رشد جنین در این جدار که از یک طرف به لوله رحم وصل است پارگی رخ بدهد، هم رحم پاره می‌شود و هم لوله و خونریزی بسیار شدید و خطرناکی روی می‌دهد.
شیوع حاملگی خارج از رحم در چند سال اخیر افزایش پیدا کرده است چون یکی از عوامل بروز آن سن بالای بارداری است. جوانان امروزه دیر ازدواج می‌کنند و سن باروری آنها بالا رفته است. سن بالا یعنی بالای ۳۵ سال برای اولین بارداری.
علت دیگر شیوع حاملگی خارج‌از رحمی، ازدیاد عفونت‌های دستگاه تناسلی است. متاسفانه داشتن رفتارهای پرخطر جنسی و علل دیگر اجتماعی، فرهنگی و عفونت‌های لگن به این قضیه دامن می‌زنند.
کسانی که از برخی روش‌های جلوگیری از بارداری مثل آی یو دی و یا قرص‌های پروژسترونی به تنهایی استفاده می‌کنند، کسانی که جراحی روی ناحیه لگن داشته‌‌اند مثل آپاندیسیت، کیست‌های تخمدانی یا سابقه سزارین، نسبت به جمعیت عادی در معرض شیوع بیشتری هستند. در کسانی که یک بار سابقه حاملگی نابجا داشتند، خطر تکرار آن۱۰ تا ۲۵ برابر دیگران است.
از عوارض حاملگی خارج از رحم، خونریزی شدید است که به طور معمول در روند حاملگی رخ می‌دهد. اولین علامت، ممکن است لکه‌بینی باشد که اغلب همراه با درد زیر شکم است. هنگامی که حاملگی پیشرفت می‌کند و جنین بزرگ‌تر می‌شود، احتمال لکه‌بینی یا تبدیل آن به خونریزی و به‌ویژه خونریزی شدید بیشتر می‌شود. مشخصه حاملگی خارج از رحم، وجود درد است که به‌طور ناگهانی شروع می‌شود. افرادی که مشخصات آنها در چند سطر گذشته نوشته شد، در معرض خطر ابتلا به این عارضه‌اند و در صورت به وجود آمدن علایم خونریزی و درد باید بلافاصله به پزشک خانواده و بعد پزشک متخصص زنان مراجعه کنند.
علائم بارداری خارج از رحم
علایم اولیه بارداری خارج از رحم به علایم بارداری طبیعی شباهت فراوانی دارند و به همین دلیل ممکن است تشخیص بر اساس علایم برای پزشک دشوار باشد، اما پزشک می تواند توسط انجام چند آزمایش آن را تشخیص دهد.
- معاینه بالینی:توسط معاینه بالینی، پزشک می تواند تا حدی بارداری خارج از رحمی را تشخیص دهد. در صورت مشاهده علایم زیر در معاینه بالینی، پزشک احتمال بارداری خارج از رحم را بالا می داند:
- اندازه رحم به حد طبیعی قبل از بارداری باشد و یا تنها مقدار کمی بزرگ شده است.
- واژن دچار خونریزی شده است.
- با لمس دهانه رحم دردی در ناحیه لگن احساس شود.
- افزایش حجم تخمدان به طور قابل توجه، در حدی که با لمس کردن قابل تشخیص گردد.
معاینات بالینی نمی تواند به طور صد در صد وقوع بارداری خارج رحمی را تایید نماید، زیرا به عنوان مثال ۳۰ درصد از بیماران مبتلا به بارداری نا به جا دچار خونریزی مهبلی نمی شوند و یا تنها در ۱۰ درصد موارد توده تخمدان قابل لمس می باشد.
- سونوگرافی:سونوگرافی مهبلی یکی از قابل اعتماد ترین راه های تشخیص بارداری خارج رحمی می باشد. بارداری شما پس از گذشت شش هفته از آخرین دوره عادت ماهیانه توسط سونوگرافی قابل مشاهده است، پس در صورتی که تست های تشخیصی مانند آزمایش خون، بارداری شما را تایید کرد ولی در آزمایش سونوگرافی هیچ نشانه ای از جنین در رحم مشاهده نگردید، به احتمال زیاد بارداری خارج از رحم صورت گرفته است. همچنین پزشک سونوگرافی ممکن است به دلیل پارگی لوله یا خونریزی، مقداری خون در حفره شکم و یا توده ای در ناحیه لوله فالوپ یا تخمدان شما مشاهده نماید.
- آزمایش خون: انجام دو یا چند آزمایش خون جهت بررسی میزان هورمون بارداری یا hCG در فواصل زمانی مختلف، مثلا در هر ۴۸ ساعت می تواند تا حدی مشخص کننده طبیعی یا غیر طبیعی بودن بارداری شما باشد. در طی هفته های اول یک بارداری طبیعی میزان هورمون بارداری هر دو روز تقریبا دو برابر می شود. پایین بودن یا افزایش کند سطح هورمون بارداری در اوایل می تواند نشان دهنده بارداری غیر طبیعی مانند بارداری خارج از رحم باشد. در صورتی که میزان hCG خون شما به طور غیر طبیعی کم باشد توسط انجام آزمایشات تکمیلی می توان علت آن را تشخیص داد.
- جراحی لاپاروسکوپی: گاهی اوقات توسط یک عمل جراحی با استفاده از لاپاروسکوپی می توان بارداری خارج از رحمی را تشخیص داد. از هفته پنجم بارداری به بعد می توان توسط لاپاروسکوپ این عارضه را تشخیص و درمان کرد. جهت اطلاعات بیشتر در مورد این جراحی می توانید مقالات مرتبط با لاپاروسکوپی را در سایت فرزند مطالعه نمایید.
